یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِیدًا * یُصْلِحْ لَکُمْ أَعْمَالَکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَمَن یُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِیمًا
سورة الأحزاب آیات ۷۰ و ۷۱
تر جمه آیه : ای اهل ایمان! از خدا پروا کنید و سخن درست و استوار گویید. تا [خدا] اعمالتان را برای شما اصلاح کند و گناهتان را بر شما بیامرزد. و هرکس خدا و پیامبرش را اطاعت کند، بی تردید رستگاری بزرگی یافته است.
نکات و توضیحات : قول سدید، سخنی است که با واقعیت مطابقت دارد و لغو و بیهوده نیست و اگر فایده ای دارد، فایده اش مشروع است؛ نه مانند سخن چینی و امثال آن. پس انسان با ایمان باید به آنچه می گوید ، مطمئن باشد و نیز گفتار خود را بیازماید که مایه لغو و فساد نباشد. قرآن، گفتار اینگونه را مایه اصلاح اعمال و آمرزش گناهان می داند؛ زیرا وقتی انسان عادت کرد که چنین سخن بگوید، دیگر دروغ و غیبت و سخن لغو مفسده انگیز از او صادر نمی شود و طبعاً از گناهان دور می شود. در این صورت انسان صالح می شود و از گذشته آلوده خود پشیمان می گردد و همین پشیمانی توبه است و وقتی توبه کرد، خدا هم در باقیمانه عمرش او را از گناهان بزرگ نگه می دارد و اگر گناه کوچکی هم از او سر بزند، آمرزیده خواهد شد. (سوره نساء آیه 31) علمای اخلاق، زبان را پر برکت ترین اعضا و در عین حال خطرناک ترین و پر گناه ترین آنها می دانند؛تا آنجا که حدود سی گناه از همین عضو کوچک صادر می گردد. در روایتی از امام سجاد(ع) می خوانیم: « زبان هر انسانی همه روز از اعضای دیگر احوال پرسی می کند و می گوید: چگونه صبح کردید؟ همه آنها در پاسخ می گویند: حال ما خوب است اگر تو بگذاری، سپس اضافه می کنند:تو را به خدا، حال ما را رعایت کن، ما به خاطر تو پاداش می بینیم و مجازات می شویم.»
چند حدیث در مورد پاسخ دادن
امام علی(ع) : هرگاه پاسخها انبوه شوند پاسخِ درست پوشیده ماند.
امام علی(ع) : هر کس در جواب دادن شتاب کند پاسخ درست را نیابد.
امام علی(ع) : از نشانه های فضل و دانش ، دادن پاسخ درست است.
امام علی(ع) : تندی را کنار بگذار و در دلیل بیندیش، و خویشتن را از یاوه گویی نگه دار تا از لغزش در امان مانی.
امام علی(ع) : چون در برابر نادان بردباری نشان دهی، بیگمان بهترین جواب را به او داده باشی.
امام علی(ع) : بسا سخنی که پاسخش سکوت است.
امام صادق(ع) : هرکس به هر سوالی که از او می شود پاسخ دهد ، دیوانه است.
*******************************
حرامش بود نعمت پادشاه که هنگام فرصت ندارد نگاه
مجال سخن تا نبینی زپیش بیهوده گفتن مبر قدر خویش
منابع
* قرآن حکیم همراه با ترجمه و شرح آیات منتخب (ترجمه آیت الله مشکینی ، ناشر مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران)
* نرم افزار قرآنی بشارت 2.0(محصول شرکت پرنیان پردازش پارس www.parnianportal.com)
* کتاب منتخب میزان الحکمه جلد اول (عربی فارسی - محمد ری شهری، ترجمه حمید رضا شیخی ، اداره عقیدتی سیاسی قرارگاه پدافند خاتم الانبیاء(ص) )
* کتاب گلستان سعدی - شرف الدین مصلح بن عبدالله سعدی شیرازی (انتشارات منشاء دانش)
