دوشنبه, ۴ ارديبهشت ۱۴۰۲، ۰۱:۱۳ ق.ظ
🤗 نشانه های بلوغ یکی از سه چیز است:
1 .روییدن موی درشت زیر شکم بالای عورت (شرمگاه) .
2 .احتلام (بیرون آمدن منی) .
3 .تمام شدن 15 سال قمری در پسر و تمام شدن 9 سال قمری در دختر.
💥تا زمانی که یکی از نشانه های بلوغ در فردی تحقق پیدا نکرده شرعاً حکم به بلوغ او نمی شود و مکلف به احکام شرعی نیست.
👪 همان طور که گفتیم معیار در سن بلوغ، سال قمری است و در صورتی که تاریخ تولد بر اساس سال شمسی معلوم باشد می توان آن را بر اساس سال قمری از طریق محاسبه اختلاف بین سال قمری و سال شمسی به دست آورد.
👀 هر سال قمری 10 روز و 21 ساعت و 17 ثانیه کمتر از سال شمسی است.
🤔 پانزده سال قمری معادل چهارده سال و شش ماه و نیم شمسی و نه سال قمری معادل هشت سال و هشت ماه و بیست و چهار روز شمسی است.
📚 مکلف برای شناخت احکام دین و عمل به آنها سه راه دارد:
1 .اجتهاد.
2 .احتیاط.
3 .تقلید.
اجتهاد: یعنی استنباط و استخراج احکام شرعی و قوانین الهی از مدارک و منابع معتبر که نزد فقهای اسلام مقرر و ثابت شدهاست.
احتیاط: یعنی عمل کردن به طوری که مطمئن شود وظیفه ی شرعی خود را انجام داده است، مثلاً کاری را که بعضی از مجتهدین حرام می دانند و بعضی دیگر حـرام نمی دانند به جا نیاورد و کاری را که بعضی واجب می دانند و بعضی دیگر واجب نمی دانند،انجام دهد.
تقلید: یعنی در احکام دین به مجتهد جامع الشرائط مراجعه کردن، و به عبارت دیگر بر طبق تشخیص و فتوای او اعمال شرعی را به جا آوردن.
🎯 توجه 🎯
👆تقلید، علاوه بر این که ادله ی لفظی دارد، عقل نیز حکم می کند که شخص ناآگاه به احکام دین باید به مجتهد جامع الشرائط مراجعه کند.
👆مکلف اگر در احکام دین مجتهد نیست باید از کسی که مجتهد است تقلید کند و یا به احتیاط رفتار نماید.
👆از آن جایی که عمل به احتیاط مستلزم شناسایی موارد و چگونگی احتیاط و صرف وقت بیشتر است، بهتر آن است که مکلف در احکام دین از مجتهد جامع الشرائط تقلید کند.
👂اعمال افرادی که تقلید نمی کنند یا تقلید صحیح ندارند در صورتی محکوم به صحت است که:
1. موافق احتیاط باشد.
2. یا مطابق با نظر مجتهدی باشد که در گذشته وظیفه تقلید از او را داشته.
3. یا مطابق با نظر مجتهدی باشد که اکنون وظیفه دارند از او تقلید کنند.
👂از مجتهدی باید تقلید کرد که شرایط زیر را داشته باشد:
1 .بالغ باشد.
2 .عاقل باشد.
3 .شیعه 12 امامی باشد.
4 .حلال زاده باشد.
5 .بنابر احتیاط واجب زنده باشد.
6 .عادل باشد.
7 .بنابر احتیاط واجب اعلم باشد.
عدالت : حالت نفسانی است که باعث می شود انسان همیشه تقوایی داشته باشد که مانع از ترک واجبات یا انجام محرمات شرعی بشود.
عادل: کسی است که پرهیزکاری او به حدی است که از روی عمد مرتکب هیچ گناهی(ترک واجب یا انجام حرام)نشود.
😎 اثبات و احراز عدالت، با یقین یا اطمینان (از هر راهی که باشد) و یا با گواهی دو نفر عادل حاصل می شود ؛ همچنین حسن ظاهر نیز، برای اثبات عدالت کافی است، اگر چه موجب اطمینان نشود.
😊 حسن ظاهر یعنی کسانی که با فرد معاشرت دارند، رفتار و کردار او را طبق موازین شرع دانسته و از او گناهی ندیده باشند.
💚 اعلم: کسی است که نسبت به سایر مراجع، بر شناخت احکام الهی تواناتر باشد و بهتر بتواند احکام شرعی را از ادله، استنباط کند، به طوری که تفاوت او با دیگران برای اهل فن آشکار باشد و همچنین نسبت به اوضاع زمان خود - به میزانی که در تشخیص موضوعات احکام و اظهار نظر فقهی مؤثر است- آگاه تر باشد.
❤️ وجوب تقلید از اعلم بنا به احتیاط واجب در مسائلی است که فتوای اعلم با فتوای غیر اعلم اختلاف دارد
💙 اگر مکلّف نسبت به وجود شرایط مرجعیّت در مجتهدی، شک داشته باشد، باید تحقیق کند. البته اگر مجتهدی را دارای شرایط میدانسته و از او تقلید کرده، سپس در از بین رفتن یکی از شرایط شک کند، تا زمانیکه خلاف آن معلوم نشده، می تواند همچنان از او تقلید کند.
💜 پدران و مادران وظیفه دارند فرزندان تازه به سن تکلیف رسیده ی خود را که باید مرجع تقلیدی انتخاب کنند و به خاطر دشوار بودن درک مسأله ی تقلید نمی توانند به تنهایی وظیفه ی شرعی خود را در این باره تشخیص دهند، ارشاد و راهنمایی نمایند.
📚 از دو راه می توان مجتهد حائز شرایط را شناخت:
1 .حصول علم یا اطمینان، چه از راه شهرت فراگیر میان مردم و چه از راه تجربه ی شخصی (در صورتی که مکلف از اهل خبره و فقیه شناس باشد) یا از هر راه دیگر.
2 .شهادت و گواهی دو نفر عادل از اهل خبره، هر چند موجب اطمینان نشود.
✅ اگر بیّنه شرعی (شهادت دو نفر عادل و اهل خبره) بر صلاحیت و جامع الشرائط بودن مجتهدی اقامه شود، تا زمانی که بیّنه شرعی دیگری بر خلاف آن وجود نداشته باشد، آن بیّنه حجت شرعی است و طبق آن می توان عمل کرد و لازم نیست تحقیق شود که آیا بیّنه ای بر خلاف آن وجود دارد یا خیر؟
📚 نظر و دستور مجتهد را در مسائل شرعی از چند راه می توان به دست آورد:
1 .شنیدن از خود مجتهد ؛
2 .خبر دادن یک شخص عادل یا یک شخص موثق از خود مجتهد یا از رساله قابل اطمینان او ؛
3 .مراجعه به رساله قابل اطمینان مجتهد ؛
💥اگر کسی فتوای مجتهدی را به دیگری بگوید، چنانچه فتوای آن مجتهد عوض شود، لازم نیست به او خ بر دهد ولی اگر در نقل فتوای مجتهد دچار اشتباه شده، در صورت امکان باید اشتباه را برطرف کند.البته اگر عدم اعلام فتوای جدید موجب بطلان و لزوم اعاده عملش شود، باید او را آگاه کند.
🎯 در موارد زیر تقلید از غیر اعلم (با رعایت ترتیب "الأعلم فالأعلم" .[یعنی به مرجعی که بعد از مرجع خودش، اعلم است، رجوع می کند.] بنابر احتیاط واجب)جایز است:
1 .مسائلی که مجتهد اعلم احتیاط واجب داده و مجتهد غیر اعلم، فتوای صریح دارد ؛
2 .مسائلی که فتوای غیر اعلم، مخالف فتوای اعلم نباشد ؛
3 .مسائلی که فتوای اعلم مخالف احتیاط و فتوای غیر اعلم، موافق احتیاط باشد.
4 .مسائلی که مجتهد اعلم، فتوایی ندارد و یا دسترسی به نظر او هرچند با تحقیق، ممکن نیست و مجتهد غیر اعلم، حکم آن مسأله را بیان کرده است.
تبعیض در تقلید
✍️ اگر مجتهدی در بعضی از ابواب فقهی ؛ مانند باب عبادات، اعلم باشد و مجتهد دیگر در ابواب دیگری ؛ مانند معاملات، اعلم باشد، بنابر احتیاط واجب مکلّف باید در هر قسمت، احکام شرعی را از مجتهدی که در آن قسمت، تبحّر و مهارت بیشتری دارد و اعلم است، تقلید کند که این را اصطلاحاً "تبعیض در تقلید" می گویند.
👀 اگر دو مجتهد در تمامی احکام شرعی دارای تبحّر و مهارت یکسان باشند، تبعیض در تقلید از آنها اشکال ندارد ؛ ولی اگر مکلّف در مسأله ای از یکی از آنها تقلید کند، بنابر احتیاط واجب نمی تواند در آن مسأله به دیگری عدول نماید.
📚 عدول از یک مجتهد به مجتهد دیگر
1.در صورتی که مجتهد دوّم، اعلم از مجتهد اوّل باشد، عدول به مجتهد دوّم در صورت اختلاف فتوا بنابر احتیاط، واجب است.
2.دشواری عمل به فتاوای مجتهد اعلم، سبب جواز عدول از او به مجتهد دیگر نمی شود.
📚 تقلید از مجتهد میّت
1.هرگاه مرجع تقلید از دنیا برود مقلدین او می توانند همچنان از او تقلید کنند یعنی به فتوا و رساله ی او عمل نمایند، این را اصطلاحاً "بقاء بر تقلید میّت" می گویند.
2.بقاء بر تقلید مجتهد میّت حتی در صورت اعلم بودن او واجب نیست ؛ ولی سزاوار است که احتیاط در بقا بر تقلید میّت اعلم ترک نشود.
3.تقلید ابتدایی از مجتهد میّت یا بقا بر تقلید او و حدود آن، باید به تقلید از مجتهد زنده باشد.
4.افرادی که در زمان حیات مجتهد جامع الشرائط غیر بالغ بوده اند و به نحو صحیح از او تقلید کرده اند می توانند بعد از فوت آن مجتهد همچنان بر تقلید وی باقی بمانند.
5.شخصی که از مجتهدی تقلید می کرده و بعد از فوت او در بعضی از مسایل از مجتهد دیگری تقلید کرده است و این مجتهد نیز وفات کرده، می تواند مانند گذشته بر تقلید از مجتهد اوّل در مسایلی که از او عدول نکرده باقی بماند، همچنان که مخیّر است در مسایلی که عدول نموده بر فتوای مجتهد دوّم باقی بماند و یا به مجتهد زنده عدول کند ولی اگر مجتهد سوّم بقا را واجب بداند باید بر مجتهد اوّل باقی بماند.
6.اگر مکلّف بعد از فوت مرجع تقلیدش در برخی مسائل یا همهی احکام از مرجع زنده تقلید کند، بنابر احتیاط واجب نمی تواند در مسائلی که از مجتهد زنده تقلید کرده، مجدداً از میّت تقلید کند.
⚠️ جاهل به حکم شرعی بر دو قسم است:
1 .جاهل قاصر: کسی است که متوجه جهل خود نیست و یا توجه به جهلش دارد، ولی راهی برای برطرف کردن آن ندارد.
2 .جاهل مقصّر: به کسی گفته می شود که متوجه جهل خود بوده و راه رفع جهالت خود را هم می داند ولی در رفع جهالت و آموختن احکام کوتاهی می کند
📚 فتوا و تفاوت احتیاط واجب و مستحب
"فتوا": آن است که مجتهد، حکم شرعی را با قطع و یقین بیان کرده و مکلّف باید طبق آن عمل کند.
"احتیاط واجب": آن است که مجتهد در مسأله ای فتوای صریح نداده بلکه به وجوب انجام یا ترک فعلی از باب احتیاط ، حکم میکند. مکلّف در این مساله می تواند یا به همین احتیاطِ مرجع خود، عمل نماید یا به مجتهد اعلم بعد از او رجوع کند.
"احتیاط مستحب": آن است که مجتهد قبل یا بعد از فتوا، احتیاط داده است مکلّف می تواند طبق فتوا یا به احتیاط مستحب عمل کند و نمی تواند در آن مسأله به فتوای مجتهد دیگر رفتار کند.
✅ اگر بعد از ذکر فتوا، عبارت " احتیاط ترک نشود " آورده شود به معنای احتیاط واجب است.
۰
۰
۰۲/۰۲/۰۴
